Het geld van de toekomst/Bijlage A. Andere functies van het geld
| ← | → |
Teneinde de beschrijvingen uit hoofdstuk 2 en uit de Introductie volledig te maken, brengen wij u hieronder de functies van het huidige geldstelsel—anders dan als ruilmiddel of betaalmiddel—in herinnering. Nationale munteenheden vervullen vandaag de dag functies die dienen als aanvulling op de functie van ruilmiddel. De belangrijkste van deze andere functies zijn die van standaardmeeteenheid, opslag van waarde, een instrument voor speculatie en—in sommige gevallen—een hulpmiddel om een rijk te bouwen.
Standaardmeeteenheid: De waarde van de spreekwoordelijke appels en peren kan worden vergeleken door elk in dezelfde standaard te benoemen: dollars voor Amerikanen, euro’s voor Europeanen, enzovoort. Historisch bezien hebben vele culturen een standaardmeeteenheid gehad die verschilde van het ruilmiddel. In het oude Europa was vee een belangrijke meeteenheid—Homerus (8e eeuw v.C.) drukte waarde bijvoorbeeld altijd uit in de hoeveelheid ossen. Betalingen werden echter vaak gedaan met een praktischer ruilmiddel, zoals brons , goud of zilverstaven en, later, munten.
Opslag van waarde: in de meeste beschavingen was de munteenheid niet een vorm van opslag van waarde die de voorkeur kreeg. Het woord ‘kapitaal’ bijvoorbeeld is afkomstig van het Latijnse capus, capitis, dat ‘hoofd’ betekent. Net zoals bij Homerus verwees dit naar het aantal stuks vee en wordt het tegenwoordig nog steeds gebruikt in Texas of bij de Watutsi in Afrika: ‘Hij is duizend hoofden waard.’ In de westerse wereld, vanaf het oude Egypte tot in de 18e eeuw, werd welvaart vooral bewaard in grond en in de verbeteringen daarin (irrigatie, aanplantingen, enzovoort).
Instrument voor speculatie: de meeste economische studieboeken zullen geen melding maken van het feit dat het huidige geld beschouwd kan worden als een instrument voor speculatie. Maar toch is dit nu heel duidelijk een van zijn eigentijdse functies, omdat 98% van alle valutatransacties betrekking heeft op speculatieve handelingen.
Een hulpmiddel om een rijk te bouwen: een munteenheid is een machtig wapen om een homogene economische en informatieve eenheid te scheppen. In de tijd dat de natielanden hun legitimiteit probeerden te vestigen, werden nationale munteenheden een belangrijk praktisch en symbolisch hulpmiddel (zoals ook de nationale vlag, het volkslied, enzovoort). Aristoteles beschouwde het hebben van de kracht om de munteenheid te kunnen opleggen als een voorrecht van het rijk.