Het geld van de toekomst/Waarom traditionele oplossingen deze keer niet zullen helpen

←

Leren van het verleden ter linkerzijde?

Het geld van de toekomst (185) Bernard Lietaer

Ons volgende belangrijke sociaal politieke probleem

→

Hoe goedbedoeld de voorstellen van beide zijden van het politieke spectrum ook zijn, geen van beide zal het onderhavige probleem kunnen oplossen.

De grote strategische vraag is of het huidige werkloosheidsprobleem—of, in Amerika, de werkgelegenheid beneden iemands niveau van kennis en ervaring—een kortetermijnprobleem is dat zal verdwijnen met de volgende hoogconjunctuur; of dat we te maken hebben met een structureel proces dat in de loop van de tijd nog zal groeien. Er is veel academische inkt verspild aan het proberen vast te stellen met welke van de twee we te maken hebben. In werkelijkheid hebben we met beide te maken.

Ik zal onderscheid maken tussen drie soorten werkloosheid.

1. De zogenaamde ‘frictiewerkloosheid’: zelfs onder de beste economische omstandigheden zullen er in een vrije markt altijd een paar mensen zijn die zijn ontslagen of die weggaan en een paar weken of maanden ‘tussen twee banen’ verblijven. We moeten verwachten dat er altijd een klein percentage mensen in zo’n overgang zit.
2. Werkloosheid als gevolg van de normale business cycle. Dit komt tot uiting als de voorraden gereed product in een bedrijfstak toenemen. Terwijl deze voorraden langzaam worden afgebouwd hebben ondernemingen vaak de neiging hun arbeidskrachten tijdelijk te verminderen. Ook hier moeten we verwachten dat, zolang er business cycles zijn, de vraag naar arbeid tussen de goede en de slechte jaren op en neer zal gaan.
3. We hebben nu echter ook voldoende bewijs dat er zich, in aanvulling op de beide bekende hiervoor genoemde soorten werkloosheid, een structurele trend op de lange termijn aan het opbouwen is. Dit verklaart waarom de ‘frictiewerkloosheid’ decennium na decennium groter lijkt te worden. Deze structurele trend blijkt nu juist het gevolg op de banenmarkt te zijn van de verschuiving in het productieproces van het Industriële Tijdperk naar het Informatie Tijdperk. Voorzover dit juist is zal géén van de oplossingen die binnen de traditionele politieke verdeling van links-rechts worden voorgesteld, in staat zijn met de structurele aard van dit probleem om te gaan. Nu we pas aan het begin staan van het Informatie Tijdperk kunnen we slechts een verdere versnelling van de betreffende trends verwachten.

Doorbraken in bijvoorbeeld nanotechnologie (processen die ons in staat stellen objecten atoom na atoom op te bouwen) beloven het idee dat directe menselijke arbeid een noodzakelijk onderdeel van het productieproces is, overbodig te maken (zie kader).