Het geld van de toekomst/De Golf van Waardeverschuiving

←

De drie golven naar Duurzame Voldoening

Het geld van de toekomst (355) Bernard Lietaer

Wereldbeeld van de subcultuur van Cultureel Creatieven

→

‘Eerst negeren ze je; Dan maken ze je belachelijk; Daarna vallen ze je aan; Dan win je.’ —Mahatma Gandhi

De meest gedetailleerde gegevens over waardeverandering in de afgelopen twintig jaar hebben betrekking op de Verenigde Staten. Maar er zijn inleidende aanwijzingen dat dit proces in feite in de hele westerse wereld aan de gang is en misschien zelfs wereldwijd.

Paul Ray heeft de grootste bijgewerkte onderzoeken naar waardeveranderingen in de afgelopen twintig jaar uitgevoerd. Deze studies betreffen wetenschappelijke steekproeven bij 100.000 Amerikanen en werden verder verfijnd met meer dan 500 controlegroepen. Deze omvatten een maatgevend onderzoek in december 1994, dat zich richtte op opkomende nieuwe waarden onder een representatieve steekproef van de Amerikaanse bevolking.¹⁴³ Het heeft een hoeveelheid aan harde gegevens van onschatbare waarde opgeleverd over de huidige stand van zaken met betrekking tot de verandering van waarden in dat land. Ray stelde vast dat er op dit moment in de VS in feite drie subculturen samenleven. Elk heeft haar eigen wereldbeleving en haar eigen wereldbeeld. Het zijn respectievelijk de ‘Traditionalisten’, de ‘Modernisten’ en de ‘Cultureel Creatieven’.

Hieronder volgt een korte beschrijving van elk.

De ‘Traditionalisten’ zijn de religieus conservatieven, premodern, ongeveer 29% van de bevolking en sinds de Tweede Wereldoorlog van afnemend belang, met een iets hogere dichtheid in het Middenwesten. Tot voor kort hoefden zij deze wereld alleen maar te delen met de volgende groep: de Modernisten.

De ‘Modernisten’: de dominante subcultuur die de officiële ‘westerse manier van leven’ belichaamt, van een triomfantelijke meerderheid in de jaren vijftig dalend tot nu 47% van de bevolking van de VS (88 miljoen volwassenen). Hun gezichtspunt is bepalend geweest voor het Industriële Tijdperk. Maar zelfs nu hun percentage in de loop der tijd langzaam afneemt, blijft het modernistische standpunt het enige standpunt dat in de massamedia wordt weergegeven.

Historisch bezien ontwikkelde het modernisme zich gedurende de Renaissance als reactie op de ‘Traditionalistische’ samenlevingen, als een afwijzing van het door religies gedomineerde wereldbeeld dat tot dan het bijna exclusieve standpunt was geweest. Daarom beschouwt het de waarden, technologieën, interpretaties die gesteld worden tegenover de ‘achterlijke, onderontwikkelde’ samenlevingen die daaraan voorafgingen als ‘modern’ (gezien als synoniem met ‘wereldwijs, vooruitstrevend, beschaafd en/of onvermijdelijk’). De Modernisten hielden echter een van de belangrijkste grondslagen van het voorafgaande en door religies gedomineerde wereldbeeld intact: de bijbelse vooronderstelling dat ‘de mens de meester zal zijn over de rest van de schepping’.

De ‘Cultureel Creatieven’: de enige groep die in de afgelopen decennia in aantal is gegroeid. Hoewel zij in de afgelopen twintig jaar statistisch niet herkend konden worden (minder dan 3%), vertegenwoordigen zij in 1995 al 23,6% van de bevolking (44 miljoen volwassenen in de VS) en in het jaar 2000 29% van het totaal (meer dan 53 miljoen volwassenen in de VS). Figuur 9.8 toont de relatieve groei in aantallen van deze subcultuur, vergeleken met de andere subculturen.

Figuur 9.8: Relatieve groei van de drie subcultures (VS, 1965-2000)

Historisch gezien is dit binnen de tijd van één generatie een buitengewone verschuiving in waarden. Het is deze laatste subcultuur die de basis vormt van de Golf van Waardeverschuiving waar de hoogleraar uit 2020 naar verwees. Daarom zullen over hun wereldbeeld en huidige status meer details worden gegeven. Later zal worden aangetoond dat deze trend feitelijk een wereldwijde trend kan zijn.