Het geld van de toekomst/Deugdelijk ontwerp van een complementaire munteenheid
| ← |
Enkele technische lessen uit de jaren dertig die vandaag toepasbaar zijn |
→ |
De laatste kritieke stap is om uit de grote verscheidenheid van op het ogenblik beschikbare systemen voor complementaire munteenheden, dat systeem te kiezen dat het beste voldoet aan uw eisen. De tabel op de vorige bladzijde kan bij die keuze helpen. Zij geeft een overzicht van de belangrijkste elementen van de verschillende systemen van munteenheden die we tot nu toe besproken hebben.
Het enige nieuwe systeem van complementaire munteenheden in deze tabel is de ROCS (Robust Currency System), dat de sterkste elementen van alle verschillende systemen bundelt. Het is ontworpen om het best in staat te zijn elke schok in een monetair stelsel op te vangen en zal aan het einde van dit hoofdstuk in meer detail worden beschreven.
| Naam | Eenheid | Uitgifte | Details | Voornaamste voordelen |
|---|---|---|---|---|
| Nationale munteenheden | US$, euro, yen, pond (door tussenkomst van de US$) | fiat-geld, uitgegeven door banken,onder toezicht van centrale bank | gebaseerd op schuld, rentedragend | wettig betaalmiddel |
| LETS | 1 groene dollar = $1 | onderling krediet | meest voorkomende huidige systeem | gemakkelijke prijsstelling (want eenheid = $) |
| Tijddollars | uren dienstverlening | onderling krediet | vaste ruilvoet: 1 uur = 1 uur | eenvoudigste systeem |
| WIR | 1 WIR = 1 CHF | onderling krediet + leningen van centrum | fiat-geld | meest volwassen systeem ($2 miljard/jaar) |
| Ithaca-uren | 1 uur = $10 | fiat-geld gebaseerd op gemeenschaps-‘diner’-centrum | hoeveelheid moet beheerst worden | gemakkelijk in gebruik (papieren biljetten) |
| Japanse gezondheidszorg | uren dienstverlening | non-profit, plaatselijke overheid | nationale clearinginstelling | zorgverlening zonder kosten voor belastingbetaler |
| Tlaloc | 1 Tlaloc = 1 Mexicaanse peso | onderling krediet | cheques | lowtech (geen computer of telefoon nodig |
| ROCS (Robust Currency System) | uren dienstverlening | onderling krediet | onderhandelde ruilvoet, vertragingsrente | bundeling van de sterkste elementen |
Elk van deze systemen heeft eigenschappen die, afhankelijk van de omstandigheden, als voor- of nadeel beschouwd kunnen worden. Bijvoorbeeld het verbinden van de eenheid van de complementaire munteenheid aan de nationale munteenheid (zoals het geval is bij LETS, WIR en Tlaloc) heeft het voordeel dat het het vaststellen van de prijs voor iedereen gemakkelijk maakt, inclusief de winkeliers, gegeven het feit dat elk product of elke dienst in beide munteenheden dezelfde numerieke waarde krijgt toegewezen. Als aan de andere kant de nationale munt in een crisis geraakt, zal de waarde van de complementaire munteenheid dezelfde crisis doormaken. In die zin is de rol van de complementaire munteenheden als opvangsysteem, als ‘reserveband’, duidelijk minder effectief.
Afhankelijk van uw prioriteit kan het zin hebben een munteenheid te kiezen die aansluit bij de nationale munteenheid, of juist niet. In het laatste geval is de eenheid die het meest toepasselijk is, het uur. Het uur is een universele standaard en wordt gebruikt door bijna alle huidige systemen die niet gekoppeld zijn aan de nationale munteenheid.
Een andere belangrijke beslissing is of u fiat-geld wilt gebruiken (zoals Ithaca-uren of de WIR) of een systeem van onderling krediet (zoals LETS, Tijddollars, Tlaloc of ROCS). Er zijn twee belangrijke redenen waarom systemen van wederzijdse tegoeden in het algemeen de voorkeur verdienen, in het bijzonder voor systemen die ontworpen zijn om op grote schaal of in grote aantallen te worden gerepliceerd.
- Alle fiat-munteenheden worden per definitie uitgegeven door een centrale instelling, of dat nu een ‘centrale bank van de gemeenschap’ is, een individuele persoon of een commissie. Zoals alle centrale bankiers zullen bevestigen is het moeilijkste besluit, hoeveel geld in omloop gebracht moet worden. Als er te veel geld in omloop komt, zal inflatie van de munteenheid het onmiddellijke gevolg zijn en zullen de mensen zich verzetten tegen het accepteren daarvan. Als er te weinig wordt uitgegeven, kan de complementaire munteenheid slechts een deel van haar functie vervullen. Daarentegen is het voornaamste voordeel van een systeem van wederzijdse tegoeden dat de hoeveelheid geld altijd perfect zelfregulerend is. Omdat de deelnemers zelf de munteenheid scheppen op het moment van de transactie is er per definitie altijd de exacte hoeveelheid in omloop. Bovendien zal deze hoeveelheid automatisch minder worden wanneer de mensen een transactie uitvoeren die omgekeerd is aan de oorspronkelijke transactie (dat wil zeggen dat iemand die een tegoed had in de ene transactie, dat tegoed gebruikt om een goed of dienst te kopen en zo de balans terugbrengt naar nul). Deze zelfregulerende eigenschap is belangrijk omdat het het meest risicovolle en verraderlijke besluit bij het beheersen van een munteenheid elimineert.
- De tweede reden is strategisch van aard. Zoals hiervoor gezegd bestaat het grootste gevaar voor een beweging voor complementaire munteenheden uit onderdrukking door de centrale banken, zoals in de jaren dertig gebeurde. Centrale banken hebben een wettelijke rol bij het onder controle houden van de inflatievoet van de nationale munteenheid. Als er een wildgroei zou zijn van complementaire fiat-munteenheden zou dit inderdaad een potentiële impact hebben op het beheersen van de inflatie van de nationale munteenheid, zoals we hiervoor zagen in de paragraaf over centrale banken. Complementaire munteenheden van wederzijdse tegoeden kennen dat gevaar niet en kunnen daardoor in de loop der tijd in belangrijkheid toenemen, zonder de plichten van de centrale banken voor de voeten te lopen.
We staan nog steeds aan het begin van het Informatietijdperk en het is te vroeg om te zeggen welke complementaire munteenheid het ‘ideale’ systeem is. Creativiteit en experimenten moeten daarom worden aangemoedigd. Mijn persoonlijke favoriete systeem van complementaire munteenheid is ROCS, omdat dat de beste eigenschappen samenbrengt die het systeem zo krachtig maken. Op het moment dat ik dit schrijf is deze munteenheid, voorzover ik weet, nog niet geïmplementeerd.
De keuze voor het uur als rekeneenheid maakt haar behoorlijk universeel en beschermt haar tegen schokken van de nationale munteenheid. Het element van onderlinge tegoeden neemt het risico weg van te grote geldschepping, dat kenmerkend is voor alle fiat-munteenheden. Wat ROCS onderscheidt van Tijddollars is dat de ruilvoet van het uur door de deelnemers wordt onderhandeld. Sommige mensen zullen zeggen dat de tijd van alle mensen gelijk gewaardeerd moet worden. Maar dit is utopisch, omdat het in de praktijk betekent dat mensen wier diensten significant meer waard zijn op de ‘normale’ markt, zoals tandartsen of chirurgen, gewoon geen Tijddollars in ruil voor hun diensten zullen accepteren.
Ten slotte zal ROCS het element van vertragingsrente in zich hebben, waarvoor de redenen hieronder worden verklaard.