Het geld van de toekomst/Een monetaire ineenstorting?

←

Het beoordelen van de mogelijkheden van een verstoring

Het geld van de toekomst (141) Bernard Lietaer

Een Californische ‘Hele Grote’

→

De mogelijkheid van een monetaire crisis op grote schaal is reëel. De Mexicaanse crisis van 1994/’95, de Aziatische crisis van 1997 en de Russische van 1998 zullen zeker niet de laatste monetaire crises van onze tijd zijn. Het feit dat de wereldeconomie in het niet verdwijnt ten opzichte van de valutaspeculaties (zie de Introductie) garandeert dat zulke periodes zich zullen voordoen. Maar de ‘Grote Monetaire Ineenstorting’ zal beslist plaatsvinden wanneer de US dollar ooit wordt aangevallen. Het is geen vraag van als, maar slechts een vraag van wanneer de instabiliteiten van het officiële monetaire systeem die kernmunteenheid van het wereldgeldstelsel zullen aanvallen.¹³⁶

Professor Robert Guttman van de economische faculteit van de Hofstra University beschrijft het internationale monetaire stelsel als de achilleshiel van de VS en van de wereldsamenleving als geheel. Het is de enige manier waarop een echte depressie zich kan herhalen, met enorme werkloosheid en sociaal-politieke gevolgen.

Alle nationale munteenheden ter wereld¹³⁷—zelfs de nieuwe euro—zijn vastgesteld in termen van de dollar en zijn daardoor geheel afhankelijk van de stabiliteit van die kernmunt. In de Introductie is de context voor een ineenstorting op wereldschaal—in technisch spraakgebruik: ‘systeemgebonden risico’—beschreven. De waarschijnlijkheid van zo’n ineenstorting neemt met het jaar toe naarmate het volume van speculatieve handelingen toeneemt (met een snelheid van 15 tot 25% per jaar), terwijl het veiligheidsnet dat door de centrale banken wordt opgehouden steeds onbelangrijker wordt in verhouding tot de voortdurend toenemende omvang van de speculaties.

Veel mensen maken zich zorgen over de vraag hoe het echt kan gebeuren. Dit is de minder belangrijke vraag. Was het echt belangrijk dat de Kreditanstalt Bank in Wenen er de oorzaak van was dat de paniek op de markt in Londen zich uitbreidde en zo de krach van 1929 in New York veroorzaakte? Wat er echt toe doet—toen zowel als nu—is de mate van stabiliteit of instabiliteit van het systeem als geheel. Daarmee vergeleken is het aanwijzen van de kaart die het hele kaartenhuis doet instorten slechts bijzaak. Of die omvallende kaart nu een financiële ineenstorting in Japan is of de eurodollarmarkt, het eindresultaat dat door het uiteenrafelen van ons op de dollar gebaseerde stelsel wordt bespoedigd, zal hetzelfde zijn.

In Zorgzame Samenlevingen was de financiële oorzaak een samenspel van de twee zwakste schakels van het huidige wereldstelsel: het falen van het Japanse bankstelsel waardoor paniek uitbrak op de eurodollarmarkt, en vervolgens de uitdaging naar de markt van de US dollar. Zo’n kettingreactie is een technische mogelijkheid.138

In het geval van een dollarprobleem zou het geldstelsel de zwakkere schakel zijn en zou dat het eerst instorten. Paniek op de obligatie- en aandelenmarkten zou dan het voorspelbare en directe gevolg zijn van de geldcrisis.