Het geld van de toekomst/Integrale Economie of complementaire Yin-Yang-economieën
| ← | → |
De concepten van Yin-Yang-samenhang (figuur 9.5) kunnen nu worden gekoppeld aan de concurrerende en coöperatieve economische circuits (figuur 5.2). Deze koppeling geeft de volgende combinatie (figuur 9.6). Het toont de potentiële rol van een volledig ontwikkelde Yin economische cyclus als noodzakelijke aanvulling op de traditionele Yang-economie. De figuur laat zien hoe elk gezichtspunt, de Yang- of de Yin-kant van de economie, in de woorden van Tarnas ‘zowel bevestigd als overtroffen kan worden, erkend kan worden als deel van een groter geheel; want elke polariteit vereist de ander om volledig te kunnen worden’.139
|
|
| Figuur 9.6: Integrale Economie en de Yin-Yang complementaire economische circuits |
De menselijke figuur die u vanuit het centrum van figuur 9.6 aankijkt geeft onze collectieve energie weer, al onze economische activiteiten. Het circuit aan zijn rechterhand (links in beeld) is de Yang-economie, aangedreven door de conventionele nationale munteenheden die automatisch tot concurrentie tussen de deelnemers leiden, zoals we gezien hebben in ‘het elfde schijfje’ (hoofdstuk 2). Dit is de dominante economie. Voor de meeste economen is het het énige economische systeem. Het erkent fysiek kapitaal en richt zich op het genereren van financieel kapitaal.
Het circuit aan zijn linkerkant zou de vroegere geschenkeneconomieën omvatten, of de opkomende munteenheden van tegenwoordig die coöperatieve gemeenschap bouwen. Het erkent natuurlijk kapitaal en richt zich op het genereren van sociaal kapitaal.
Indien het waar is dat het proces van werkloosheid in het Informatietijdperk een structurele component heeft, beweer ik dat het in ieders belang is, ook voor de deelnemers aan de Yang-economie, om met alle beschikbare middelen een sterkere ontwikkeling van de Yin-economie te bevorderen, inclusief het formeel bevorderen van complementaire munteenheden; zelfs door belastingprikkels. Waarom?
Herinnert u zich de vicieuze cirkel van werkloosheid nog (hoofdstuk 5)? Als een toenemend aantal mensen structureel werkloos is, verdwijnen zij niet zomaar. Zij worden óf ‘economisch onbelangrijk’ en daardoor een permanente potentiële bron van geweld en problemen voor de rest van de samenleving, wat echt erg duur kan zijn (inclusief ‘levenslang pensioen’ in de gevangenis). Óf zij zullen, zoals is voorgesteld door Jeremy Rifkin, worden ondersteund door belastingen in de Yang-economie (zie figuur 9.7).
|
|
| Figuur 9.7: Klassieke benadering binnen een raamwerk van één munteenheid |
In beide gevallen schiet de Yang-economie zichzelf in de voet op elk moment dat het probeert Yin-achtige initiatieven te onderdrukken, zoals zij historisch geneigd was te doen. Door een Yin-munteenheid en Yin-economie te blokkeren, door te blijven staan op een monopolie van Yang-economie, moet de Yang-economie ook via belastingen middelen overdragen aan de Yin-economie. Uit een gezichtspunt van Yin-economie hebben deze overdrachten altijd bewezen onvoldoende te zijn voor de behoeftes waaraan voldaan moet worden. Zou het voor beide kanten niet veel zinvoller zijn om een Yin-economie tot volledige bloei te laten komen, met haar eigen in voldoende mate aanwezige complementaire munteenheid?
Er is groeiend bewustzijn voor de noodzaak van ‘sociaal kapitaal’ in een gezonde economie. Samenwerkende munteenheden zijn gewoon een middel om dat voor elkaar te krijgen. Evenzeer als de Yang-cyclus de ruimte is waar voor financieel kapitaal wordt gezorgd, wordt in de Yin-cyclus sociaal kapitaal gekweekt en ontwikkeld. Het wordt tijd dat we erkennen dat beide soorten kapitaal—financieel en sociaal kapitaal—onmisbaar zijn om menselijke activiteiten te laten bloeien.
Samenvattend: de Integrale Economie heeft tot doel Integrale Rijkdom mogelijk te maken. Ik definieer rijkdom daarom níét als een opeenhoping van geld. Integrale Rijkdom komt alleen tot stand als alle vier de soorten kapitaal—natuurlijk, sociaal, financieel en fysiek kapitaal—een juist evenwicht vormen (zie kader). Door rijkdom te verwarren met alleen financieel kapitaal lopen we het risico dat we geloven dat we ons natuurlijk en sociaal kapitaal oneindig kunnen benutten. Maar beneden een bepaald niveau van sociaal of natuurlijk kapitaal wordt het duidelijk dat financieel kapitaal helemaal niet meer relevant is: een hoge bankrekening in een woestenij van sociale onrust of ecologisch verval heeft geen betekenis en zou weldra waardeloos worden.
|
Toen onroerend goed de belangrijkste vorm van rijkdom was, gaven banken geld bijna uitsluitend uit op onderpand van land of gebouwen. In de afgelopen vijftig jaar zijn langzaamaan nieuwe vormen van rijkdom erkend en vervolgens als een bron van onderpand gebruikt. Men kan nu bijvoorbeeld geld lenen voor een universitaire studie en het hogere inkomensniveau dat de afgestudeerde student in de toekomst zal verdienen geldt als onderpand voor die lening. Merk op dat in dit proces zelfs vanuit een traditioneel economisch standpunt aanvullende financiële welvaart wordt geschapen. Het geld dat wordt geschapen op basis van dat toekomstige onderpand leidt tot de mogelijkheid van economische activiteiten en van investeringen (dat wil zeggen: een opleiding), die anders niet zouden plaatsvinden. Stelt u zich eens het inkrimpen van de huidige basis van welvaart voor als er geen intellectueel eigendom zou worden erkend, als wij bijvoorbeeld teruggingen naar het idee dat geld alleen geschapen kan worden door leningen aan mensen die onroerend goed bezitten. Complementaire munteenheden maken het mogelijk dat er een soortgelijk proces van het scheppen van extra welvaart plaatsvindt: het erkennen van een andere vorm van kapitaal (sociaal kapitaal) is de impliciete basis van systemen van wederzijdse tegoeden. Het geld wordt geschapen door mensen die elkaars sociaal kapitaal erkennen, de ‘basis’ van systemen van wederzijdse tegoeden. Ook nu staat dit ruilhandelingen toe die anders niet zouden plaatsvinden, hetgeen opnieuw betekent dat er welvaart wordt geschapen. Bovendien maken goed ontworpen complementaire munteenheden het mogelijk om aan dit proces mee te doen zonder dat dit leidt tot inflatiedruk op de nationale munteenheid zelf. Economische ontwikkeling kan worden gedefinieerd als de mogelijkheid om middelen in kapitaal om te zetten. In deze zin zouden complementaire munteenheden een belangrijke vorm van ontwikkeling kunnen worden. |