Het geld van de toekomst/De Yin-Yang-samenhang
| ← | → |
Ik zal nu het taoïstische woordgebruik Yin Yang integreren in economische systemen. Dit is niet bedoeld als eigenaardigheid maar omdat ik hoop dat deze terminologie ons eraan zal doen herinneren op holistische manieren te denken in plaats van in de tegenstellingen die onze Indo europese talen in ons bewustzijn hebben ingebouwd. Mensen scheppen samenhang: zij voelen, denken en zien werkelijkheden volgens de samenhang waarin zij leven. Een Yang samenhang bijvoorbeeld geeft vorm aan gedachten, handelingen en emoties, variërend van de perceptie van God en de wereld tot dagelijkse kleinigheden. Het volgende schema vat enkele aspecten van deze Yin Yang samenhang samen. Zij kan verticaal worden gelezen om de interne samenhang te zien, of horizontaal om te begrijpen wat de taoïsten de verbindende tegenstelling tussen de twee wereldbeelden zouden noemen.
| Niveau | Yang | Yin |
|---|---|---|
| niet-materieel | financieel kapitaal | sociaal kapitaal |
| materieel | fysiek kapitaal | natuurlijk kapitaal |
Moderne samenlevingen zijn geneigd om de geldigheid van slechts een van deze tegenstellingen te erkennen: de Yang samenhang. Deze Yang samenhang is belichaamd in een patriarchaal beheerssysteem in alle aspecten van het leven—van georganiseerde religies tot de wetenschappen, van militaire macht tot de politiek en het dagelijks leven. Ons heersende geldsysteem in het bijzonder is doordrenkt van deze Yang waarden en dit is een van de manieren geweest waarop de ‘echte wereld’ in dit gezichtspunt is gedrongen. Wat hier ter discussie staat is niet de geldigheid van deze Yang samenhang, maar de aanspraak op een monopolie van geldige interpretaties.
|
|
| Figuur 9.4: Schema van Yin-Yang-samenhangen |
Daarentegen wordt hier voorgesteld om met beide zaken tegelijk rekening te houden. Merk op dat duurzaamheid samenhangt met Yin samenhang, terwijl voldoening Yang is. Daarom geeft het taoïstische gezichtspunt—dat altijd het juiste evenwicht tussen de twee samenhangen benadrukt—ons een nuttig raamwerk. Het kan zelfs enig nuttig onderscheid bijdragen voor de verschillende vormen die kapitaal aanneemt.
Traditionele economen erkennen het bestaan van slechts de Yang vormen van kapitaal: financieel kapitaal (aandelen, obligaties, kasgeld en ‘intellectuele eigendom’ zoals patenten en handelsmerken) en fysiek kapitaal (fabrieken, machines, onroerend goed). Daardoor laat het de twee vormen van Yin-kapitaal buiten beschouwing: sociaal kapitaal (solidariteit van gezin of groep, vrede, kwaliteit van het leven enzovoort) en natuurlijk kapitaal (schoon water of schone lucht, biodiversiteit enzovoort). Deze ontkenning is opmerkelijk, gegeven het feit dat Yang kapitaal gewoon niet zou kunnen overleven zonder een voortdurende instroom van de vormen van Yin-kapitaal.
Eén teken van de verschuiving in bewustzijn is dat er steeds meer wordt gesproken over ‘kenniskapitaal’—hetgeen in feite een brug is tussen financieel en sociaal kapitaal—en de discussies over ‘groene belastingen’ die bedoeld zijn om onze blindheid voor de schaarse middelen die uit de voorraad aan natuurlijk kapitaal komen te compenseren.
Tot slot waarschuwt de taoïstische wijsheid ons ervoor dat de neiging van een dominante Yang om de ander te onderdrukken gevaarlijk is voor het geheel en uiteindelijk dodelijk gevaarlijk voor Yang zelf.138