Het geld van de toekomst/De drie middelen van overtuigingskracht
| ← |
Het geld van de toekomst ({{{page}}}) |
Relatie tussen geldstelsels, de manier waarop we tegen de tijd aankijken en duurzaamheid |
→ |
Waarom zouden we ons monetaire stelsel moeten veranderen om duurzaamheid op de lange termijn te bereiken? Is er geen directere manier om dit doel te bereiken?
Er zijn maar drie manieren om mensen en instellingen ervan te overtuigen dat zij zich moeten inlaten met niet spontane gedragsveranderingen:
- opvoeding, opleiding en morele overreding;
- regelgeving;
- financieel belang.
Toen mensen in de afgelopen decennia aandacht gingen besteden aan milieukwesties, werd bijna alle nadruk gelegd op de eerste twee manieren.
De geschiedenis heeft laten zien dat steeds als financiële belangen botsen met regelgeving, die financiële belangen bijna altijd als winnaar uit de strijd komen. De voortdurende en vaak verloren strijd van maatregelen tegen smokkelen of drugs laten in veel gevallen zien wat we moeten verwachten als we alleen op een regelgevende aanpak vertrouwen.
Als financiële belangen botsen met morele druk is de strijd vaak zelfs nog moeilijker. Veel mensen besluiten gewoon dat zij zich morele adviezen, als die hen persoonlijk iets kosten, niet kunnen veroorloven of dat zij er niet genoeg om geven.
Het is duidelijk dat gedragsverandering op grote schaal alleen verwacht kan worden als alle motiverende krachten in dezelfde richting werken. Het recyclen van glazen flessen of aluminium blikjes is bijvoorbeeld pas echt effectief geworden toen er tegelijkertijd:
- regelgeving was die de mensen verplichtte tot recyclen over te gaan;
- een informatiecampagne naar het publiek was over de redenen om dat te doen;
- statiegeld berekend werd.
Kortom, het met elkaar in overeenstemming brengen van financiële belangen en belangen op de lange termijn is een noodzakelijke maar niet voldoende voorwaarde om een echt succesvolle strategie van duurzaamheid te verkrijgen.
Het belang van het op elkaar afstemmen van financiële belangen en duurzaamheid op de lange termijn is zelfs nog kritieker, omdat veel kwesties die ermee te maken hebben op wereldschaal moeten worden aangepakt (bijvoorbeeld klimaatverandering, zure regen, ozonlaag), want anders zal het niet veel verschil uitmaken. En er is weinig kans dat we de hele wereld kunnen reguleren of moreel overtuigen. De Chinezen verwachten bijvoorbeeld dat zij tegen het jaar 2015 evenveel koolmonoxide zullen uitstoten als de hele wereld op dit moment doet. Deze voorspelling is gebaseerd op de met kool gestookte opwekkingscentrales voor elektriciteit die in China al gebouwd zijn of daar op de tekentafel staan. Wat kunnen we daaraan doen?
De bekende architect William McDonough beweert: ‘Regelgeving is een signaal dat er een fout in het ontwerp zit.’ Hij stelt de vraag: ‘Wie is de baas van een schip?’ Het antwoord is: de ontwerper, want die heeft al negentig procent van wat de kapitein kan doen, in het schip ingebouwd. Ik beweer dat hetzelfde met de zakenwereld gebeurt: het ontwerp van het geldstelsel zorgt ervoor dat negentig procent van de beslissingen om wel of niet te investeren, voorbestemd is. En regelgeving bedoeld om duurzaamheid te verkrijgen probeert alleen maar de ingebouwde fouten in ons geldstelsel te corrigeren. Bovendien heeft de regelgeving tot nu toe laten zien dat zij overwegend ineffectief is om dat doel te bereiken.
Onze economische studieboeken stellen dat ondernemingen en individuen strijden om markten of middelen. In werkelijkheid strijden zij om geld en in dit proces gebruiken zij die markten en middelen. Als we in staat zouden zijn het geld opnieuw te ontwerpen, op een manier die ten goede komt aan een visie op de lange termijn, zouden we de enorme middelen van de wereldwijd opererende ondernemingen kunnen inzetten in de richting van een duurzame toekomst.