Het geld van de toekomst/Moderne samenlevingen en de wereld der wetenschappen
| ← | → |
Wat er nog over is van onze gezinssamenleving in de westerse wereld vindt plaats met Kerstmis en verjaardagen en—zoals alle winkeliers u zullen vertellen—gaat om het geven van geschenken. De trouwpartijen van tegenwoordig—het ritueel waarin twee families formeel samengaan om één grotere gemeenschap te vormen—worden nog steeds gekenmerkt door het uitwisselen van geschenken.
Japan is het enige ontwikkelde land waar de trend van verval in gemeenschappen is tegengehouden. Dit wordt meestal toegeschreven aan een geheimzinnige merkwaardigheid in de Japanse sociale structuur of geestesgesteldheid. Maar ook hier vindt ons idee van de ruil van geschenken toepassing. De Japanse traditie van Butsu Butsu Kokan verwijst naar de wederkerige aard van het uitwisselen van geschenken, waarbij geldruil expliciet wordt uitgesloten. De naam geeft dat zelfs aan, omdat de letterlijke vertaling ‘Voorwerp-Voorwerp-Ruil’ is. Deze geschenken vormen een belangrijk ritueel in bijna alle aspecten van de Japanse cultuur. Voortdurend worden er geschenken uitgewisseld, niet alleen binnen de grote familie, maar ook tussen collega’s, gewaardeerde individuen, sociale meerderen of chefs, en ouderen. Vaak gaat dit in de vorm van het samen delen van iemands talent in de kunst, kalligrafie, cultuur of andere sociale vaardigheden. Het gaat niet om de geldelijke waarde van het geschenk; wat telt is de intentie, de kwaliteit van de persoonlijke benadering.
Zelfs de ‘modernste’ van alle gemeenschappen—de wereldwijde wetenschappelijke gemeenschap—wordt door dezelfde ongeschreven wet instandgehouden. Als wetenschappers hun ideeën aan de samenleving schenken, krijgen zij erkenning en status. Als ze het daarentegen voor geld doen of alleen studieboeken schrijven (een commerciële activiteit) krijgen ze geen erkenning, misschien worden ze zelfs wel veracht. ‘Een van de redenen waarom men het publiceren van studieboeken een te verachten vorm van wetenschappelijke communicatie vindt (is dat) de schrijver van zo’n studieboek zich gemeenschapsbezit toe-eigent voor persoonlijk gewin.’84 Kortom, als u tot de wetenschappelijke gemeenschap wilt behoren kunt u lof krijgen voor uw ideeën, maar onder de duidelijke voorwaarde dat u die ideeën als geschenk aan de gemeenschap geeft; dat wil zeggen dat u er niet voor betaald mag worden.
Een hedendaagse Duitse wetenschapster, Almut Kowalski, heeft zelfs een hele alternatieve theorie ontwikkeld die gebaseerd is op geschenken om uit te leggen hoe het in de fysieke werkelijkheid toe gaat. Zij beweert dat, van atomen tot sterrenstelsels, van planten tot organen in uw lichaam, zij allen processen vertonen die zij beschrijft als ‘afstemmen en zachtjes geven’ als de kern van de uitwisselingsmechanismen. Uw nieren bijvoorbeeld ‘stemmen af’ op wat de andere organen nodig hebben, en ‘geven zachtjes’ wat zij kunnen ten gunste van het geheel. De holon-theorie van Ken Wilber wijst op een soortgelijk idee.85