Het geld van de toekomst/Zorgzame Samenlevingen

←

De grondoorzaak?

Het geld van de toekomst (138) Bernard Lietaer

Het beoordelen van de mogelijkheden van een verstoring

→

Laatst werd ik wakker uit een vreemde droom.

Ik droomde dat ik in San Francisco was, op de kleurrijke kruising van Haight Street en Golden Gate Park. Ik zat in een koffieshop, naast een kleine winkel met een opzichtig uithangbord waarop ‘Tsutomo Tatoeages’ stond. Ik luisterde naar een lange monoloog van een ouder die tegen zijn kind sprak. Aan de muur van de koffieshop hing een kalender—een kalender van het jaar 2020.

Die monoloog ging als volgt.¹³⁵

Haight Street, 2020 Deze eerste kreeg ik bij Nike. Dat was in ‘94. Ik was 23, een kind nog. Ik bezorgde—let op—de post. Ja, papier. Ja, toen kon je nog bomen omhakken. We kregen ‘m allemaal. Dat was zo’n beetje het begin hiervan, weet je wel? De ‘tatsume’, een tatoeage om je werk, je geschiedenis, je loopbaan aan te geven. De tatoeage gaf aan dat je lid van de familie was. Deze is van Microsoft. Nee, ik bedoel niet ‘Sonysoft’. Microsoft, toen Gates nog leefde. Ja, je zult wel eens van hem gehoord hebben. Dat is het logo van Windows 95, nou ja, bewerkt naar het logo van Windows 98. Ik deed telefonische ondersteuning. Ja kind, dat werd door mensen gedaan. Ik woonde toen in Seattle. Een stel knapen zoals wij woonden samen in een huis bij Capitol Hill. Het was geen commune of zo’n hippieachtige plaats zoals je in de folders ziet. Toen deelden we alleen woonruimte samen; niks anders. Ik ontmoette een fantastische vrouw in San Francisco—en daarom verhuisde ik in ‘99 daarheen. Dat is het logo voor Java Jonestown, het koffiehuis waar ik werkte in North Beach. Daar gingen toen net vreemde dingen gebeuren. Religieuze gekken zorgden ervoor dat bijna het hele dagelijkse leven werd beïnvloed door een gevoel van onwerkelijkheid en angst voor de toekomst. In 2000 verhuisde mijn familie naar Idaho om zich bij een of andere eind-van-de-wereld-groep aan te sluiten. Zij probeerden steeds om mij ook mee te krijgen, maar telkens als ik daar was werd het steeds duidelijker dat ik daar nooit echt bij zou passen. Ik had niet de juiste leeftijd en ik had geen kinderen. Toen ik ten slotte vertrok vond de Idaho Christian Fellowship (Kuna Gemeenschap) dat helemaal niet vervelend. Maar wat wel gek was, was dat ik tijdens mijn reizen heen en weer en in brieven naar huis in San Francisco, besefte dat hier precies hetzelfde gebeurde. Iedereen sloot zich op in kleine gelijksoortige gemeenschappen, zelfs hippies en homo’s, en iedereen beschermde zijn eigen kleine plekje. Toen kwam de Grote Krach. Ik heb verdorie nooit goed begrepen waardoor dat hele kaartenhuis van het oude geldspel instortte. Alles wat ik weet is dat het begon met het omvallen van de banken in Japan doordat ze een biljoen dollar verlies of zoiets maakten en het was allemaal voorbij voordat het in de kranten stond om over te praten. Daarna was er niks meer hetzelfde: regeringen, bedrijven, alles dat van internationale contracten afhankelijk was, kwam in die tijd in de problemen. Die daar is de barcode van Americorp II—een van de laatste dingen die de centrale regering voor elkaar kreeg. Etzione bedacht het, bij HUD, en de conservatieven vonden het prachtig. Konden ze ons in de gaten houden; hield ons rustig. Hield ons voorzichtig. Mijn halve huis ging bij het Corps, zelfs toen we nog bij Microsoft werkten. De Grote Krach had ons allemaal op een of andere manier te pakken gehad—werk, vrienden, je huis verliezen door achterstallige hypotheekbetalingen, wat dan ook—en we moesten het allemaal op een of andere manier oplossen. Ik deed on-lineadvisering. Daarom is de Corpscode blauw. In Californië kwam het hoogtepunt toen de Hele Grote toesloeg. Bijna iedereen verloor wel iemand die ze kenden. Ik behoorde tot de gelukkigen: ik was die dag op pad naar leveranciers in Sonoma. Door die aardbeving waren de knappe koppen in Washington voor ons hier niet meer belangrijk. De Grote Krach had de financiële greep verminderd. Na de Hele Grote moesten ze ons verder gewoon laten gaan. Een van de belangrijkste redenen waardoor het mogelijk was dat iedereen zich in z’n eigen cocon kon opsluiten werd gevormd door al deze lokale munteenheden. Sommige bestonden al tien, zelfs twintig jaar, maar weinig mensen namen hen serieus. Na de Grote Krach verspreidden ze zich als een lopend vuurtje, gewoon om te overleven. Toen jij werd geboren wilden mijn ouders echt dat we naar Idaho kwamen, maar ik wilde niet dat je daar zou opgroeien. Zij oefenden een hoop druk op me uit, maar ik besloot toch om in San Francisco te blijven. Dat weet je misschien niet, maar San Francisco was echt een stad met veel verschillende bedrijven, met een hoop hightechbanen en mensen die overal naartoe reisden. Ik slaagde erin om toch te blijven rondtrekken toen iedereen zich in kleine gemeenschapjes had opgesloten. Dat is omdat we lid zijn van een ‘kosmopolitische gemeenschap’, een gemeenschap die met andere gemeenschappen samenwerkt, ideeën verhandelt. Als jij oud genoeg bent moet je ook zorgen dat je wegkomt. Ontdek de wereld. Je zult verbaasd zijn over de verschillen tussen de gemeenschappen, want dat zul je niet verwachten. Een hoop plaatsen beveiligen zichzelf door niet alleen mensen die er niet in passen buiten te houden, maar ook ideeën die er niet passen. Zelfs films worden veranderd, soms de taal, soms de acteurs. Je moet eens kijken hoe het nieuws van plaats tot plaats anders is. Met die nieuwe beeldtechnieken kunnen ze maken wat ze willen. Dus alle informatie die binnen een gemeenschap rondgaat, en alle informatie die er binnenkomt, kan prettig worden aangepast om te passen bij het wereldbeeld van de inwoners van die gemeenschap. Sommige plaatsen in het land zijn spookachtig, met huizen die allemaal op elkaar lijken en mensen die allemaal op elkaar lijken. Ik denk dat die mensen dat gemakkelijker vinden. De meesten schijnt het wel te bevallen en die gemeenschappen zijn tamelijk veilig. Ik denk dat ik zal proberen je mee te nemen naar Europa, als we dat voor elkaar kunnen krijgen. Daar is de lappendeken nog anders. Maar ik moet toestemming van de Raad hebben; zelfs een kosmopolitische gemeenschap heeft regels voor kinderen over Europa. Sommige gemeenschappen laten niet eens volwassenen daarheen gaan, maar dat zijn gemeenschappen die ook geen kosmopolieten willen. Soms vraag ik me af hoe ze kunnen overleven. Oké, dat is mijn laatste tatoeage: gediplomeerd leraar. Die vind ik het beste—voor tatoeages van instructeurs gebruiken ze nu die nieuwe holografische inkt. Daarmee word je natuurlijk even vaak tegengehouden als dat je binnen kunt komen. Leraren brengen nieuwe ideeën, wij dragen ideeën met ons mee, en kosmopolitische ideeën maken de mensen bang. Zelfs met al die bescherming van gemeenschappen, met muren rond de huizen en de geest, zijn identiteiten kwetsbaar. De gemeenschap van de Islamitische Natie verloor verleden jaar bijna de helft van haar burgers door een identiteitsstrijd—waren ze Afrikanen, moslims, Amerikanen? De overgebleven IN-gemeenschap, in Zuid-Californië, laat geen buitenstaanders binnen, zelfs niet voor zaken. Daar zitten we dus. Tsutomo is de beste tatoeëerder in deze regio. Bang? Hoeft niet. De eerste tatoeage is de lastigste, maar je krijgt er een waar je trots op zult zijn. Hoe dan ook, het feestje vanavond zal je gedachten wel verzetten. Weet je, ik geloof dat die jongen met die Regenbos-tatoeage een oogje op je heeft. Kijk niet zo naar me! Bedenk dat je gemeenschap om jou geeft. We zijn allemaal erg trots op je.

Toen werd ik wakker—badend in het zweet.

Zorgzame Samenlevingen is een moderne versie van wat er in West-Europa gebeurde in de eerste eeuwen na de val van het Romeinse Rijk (circa 500-800 A.D.). Het was een terugkeer naar homogene gemeenschappen op kleinere schaal, verspreid over de enorme en gevaarlijke Europese wouden, met elk zijn eigen lokale betaalmiddel en bekrompen wereldbeeld. Noodzakelijkerwijs konden ze zichzelf bedruipen. Niet alles was negatief; er was bijvoorbeeld een opmerkelijke opkomst van spiritualiteit. Een van de functies van de Kerk en van kloosterorden stond gelijk aan een ‘kosmopolitische gemeenschap’ van de Zorgzame Samenleving. Sommigen hebben dat zelfs beschouwd als de hoogtij van ‘Christelijke Mystiek’, de periode in het Westen waarin geestelijken en leken elkaar steunden en in harmonie samenwerkten. Maar voor de meeste andere gebieden geldt dat de gedachte dat het een nogal ‘Donkere Tijd’ was, nog steeds telt.

Het scenario van de ‘Zorgzame Samenleving’ wordt ingegeven door opeenvolgende verstoringen—zoals een monetaire krach en een grote aardbeving in Californië—en elk hiervan is door veel specialisten voorspelt. Ze hóéven niet te gebeuren om dit scenario bewaarheid te laten worden, maar hun samenvallen zou voor de meeste gecentraliseerde regeringsstelsels rampzalig zijn. Sommige experts beweren dat een monetaire krach op zichzelf al voldoende zou zijn om een ineenstorten van onze huidige samenleving te veroorzaken.