Het geld van de toekomst/De aard van de informatie
Naar navigatie springen
Naar zoeken springen
| ← | → |
De machtsstructuur van elk economisch stelsel is ontworpen om een paar kritieke middelen te beheersen. Informatie, het ruwe materiaal waarmee kennis wordt geschapen, is de eerstvolgende mogelijke kandidaat voor die rol. ‘Zover als we in de toekomst kunnen kijken, zal informatie de rol van prima donna spelen in de economische geschiedenis, zoals fysieke arbeid, steen, brons, land, mineralen, metalen en energie dat ooit deden.’70
Naarmate informatie dat belangrijkste hulpmiddel wordt, zullen haar unieke eigenschappen vorm gaan geven aan een heel andere samenleving. Voor ons doel hebben Harlan Cleveland71 en Howard Rheingold72 de beste inventarisatie van deze eigenschappen gegeven:
- Informatie wordt gedeeld, niet uitgewisseld. Bij elk van de voorgaande sleutelhulpmiddelen—van de pijl met stenen punt tot grond, van een paard tot een vat olie—gold dat als u dat kocht van mij, ik iets aan u verloor. Na een ruil van informatie beschikken we allebei over die informatie. Door het kopen van dit boek bijvoorbeeld, of een tijdschrift of toestemming om toegang tot een database te hebben, kan het lijken dat er een klassieke ruil heeft plaatsgevonden. Maar wat wordt gekocht, verkocht en daarna eigendom is geworden, is het mechanisme van levering, niet de informatie. Zelfs als de afgeleverde boodschap wordt gedeeld met de koper is die boodschap nog steeds bij de verkoper gebleven. Als u software gebruikt weerhoudt u niet miljoenen anderen om ook die software te gebruiken, zoals dat wel het geval was met de beperkte middelen uit het verleden. Als gevolg daarvan is informatie, zoals economen dat noemen, een ‘niet-rivaliserend’ product.
- De krachtigste katalysator van de transformatie is niet informatie, maar de communicatierevolutie. In het laatste decennium is de totale wereldwijde elektronische communicatie verviervoudigd. Maar in het volgende decennium moeten we een andere multiplicator verwachten, deze keer een factor 45!73 Het communiceren van informatie vermenigvuldigt letterlijk haar kracht.
Telecommunicatie heeft informatie transporteerbaar gemaakt. Informatie reist met bijna de snelheid van het licht en tegen zeer lage kosten door elektronische netwerken. De aard van de informatie leidt er daardoor toe dat zij lekt. Hoe meer informatie lekt, des te meer we daarvan hebben en des te meer mensen erover beschikken. Overheidsclassificaties, handelsgeheimen, intellectuele eigendomsrechten en vertrouwelijkheid zijn allemaal pogingen om deze natuurlijke neiging tot lekken te verminderen. Deze kunstmatige pogingen falen in toenemende mate omdat de feitelijke informatie geen ‘eigendom’ kan zijn, maar slechts de buis van haar leveringssysteem. Hoewel hij toegeeft dat hij nog steeds zoekt naar een jurist op het gebied van patenten die het met hem eens is, ziet Cleveland ‘de uitdrukking ‘‘intellectueel eigendom’’ als een paradox, een contradictio in terminis’.74 - Als gevolg van de twee hiervoor genoemde punten wordt informatie breder naarmate het meer wordt gebruikt. Informatie neigt spontaan naar overvloed, niet naar schaarste. In zekere zin wordt dit snel een bezwaar: we klagen allemaal over te veel informatie. Wat schaars en concurrerend blijft is de menselijke aandacht en ons vermogen om alle informatie die voor ons beschikbaar is te begrijpen en te vertalen in kennis.
- De gangbare economische studieboeken beschrijven de theorie van de ‘volledige concurrentie’ als een ideale mogelijkheid. Deze theorie gaat uit van de aanname dat alle partijen beschikken over alle informatie die nodig is om een bepaalde aankoop te optimaliseren, dat er nul transactiekosten zijn en dat er geen toegangsgrenzen zijn voor nieuwe leveranciers. Bij ‘echte’ transacties wordt aan deze voorwaarden zelden voldaan.
Interessant genoeg zou de cybereconomie de eerste echte ‘bijna volkomen markt’ op grote schaal kunnen worden. Informatie kan beslist overvloediger en beter toegankelijk zijn voor mensen in de cyberruimte. Het net maakt transactiekosten lager dan ooit. En vele van de gebruikelijke toegangsbarrières, zoals locatie of benodigd kapitaal, zijn minder toepasselijk. Omdat vergelijkend winkelen op het net zo gemakkelijk is, belooft het een markt te worden die erg prijsgevoelig is. Zelfs dan lijkt de opkomende marktomgeving van het Informatietijdperk perfect te voldoen aan de conventionele economische theorie. - Op andere belangrijke gebieden zet de informatie-economie de traditionele economische theorie volledig ondersteboven. Eén doorbraak is de erkenning dat informatie en kennis de enige productiefactoren zijn die niet onderhevig aan de wet van de verminderende meeropbrengsten zijn.75 Zij genieten in feite van een wet van toenemende opbrengsten.76 In de praktijk betekent dit dat naarmate informatie meer beschikbaar komt, die ook waardevoller wordt. Dit is ook wel het ‘faxeffect’ genoemd. Stel u voor dat u de eerste faxmachine gekocht hebt die ooit werd geproduceerd. Wat is voor u de waarde van dat toestel? Praktisch nul, want er is niemand anders met wie u op dat moment kunt communiceren. Elke nieuw geïnstalleerde faxmachine echter vermeerdert de waarde van uw faxmachine. Dit is een exacte ommekeer van de traditionele economie, waarin de schaarste de waarde bepaalt. Goud of diamanten bijvoorbeeld, grond of enig ander traditioneel goed hebben waarde omdat ze schaars zijn.