Het geld van de toekomst/De negatieve krachten
| ← | → |
Paradoxaal genoeg zou de dynamiek van de informatie-economie ook een ongekende concentratie van macht kunnen opleveren in de handen van slechts enkele miljardairs van het Informatietijdperk, zakenbaronnen die nauwelijks lijken op degenen van het Industriële Tijdperk. Sommigen voorspellen de komst van een economische omgeving waarin ‘de winnaar krijgt alles’ geldt.79 De trend naar de steeds buitensporiger beloning voor de enkelen aan de top is algemeen bekend. Het begon met filmsterren, amusement- en sporthelden, en verspreidde zich in het laatste decennium naar goed presterende directeuren, beurshandelaren, juristen of dokters. Is dit slechts een vreemde verschuiving in sociale waarden of is het ook een gevolg van diepgewortelde krachten in de informatie-economie?
De ‘netwerkeconoom’ Brian Arthur beweert dat positieve marginale opbrengstvoeten sommige ondernemingen een bijna onaantastbaar monopolie kunnen opleveren. Een bepaalde softwareoplossing bijvoorbeeld die tot industriële standaard wordt verheven, zal automatisch de concurrenten opzij duwen tot zij honderd procent van de markt in handen heeft. De overheersing door Microsoft van de markt voor pc-software wordt vaak als voorbeeld van dit proces aangehaald. Gaan we een tijdperk inluiden waar de facto monopolies gemakkelijker tot stand kunnen komen dan in de traditionele industriële economieën? Zijn antikartelwetten, die zijn ontworpen voor het Industriële Tijdperk, nog effectief in de cyberspace? Of zijn deze oprispingen van beloning en nieuwe soorten monopolies niets meer dan een laatste ademtocht van de overgang vanuit het Industriële Tijdperk? Dit lijkt een beetje op wat er gebeurde met de wevers aan het begin van het industrialiseringsproces: hun inkomsten stegen enorm nadat het spinnen was gemechaniseerd, maar stortten in toen hun eigen vaardigheden later door machines werden vervangen. Neem het geval van de dure acteurs: Mirage Entertainment Sciences beschrijft zichzelf als het eerste ‘Postmenselijke Talentenbureau’.80 Haar eerste ‘plastic image acteur’ is een blonde en goedgevulde schoonheid met de naam Justine, die geproduceerd wordt op een CAD, getiteld Life F/x., die nu al beschikbaar is. ‘We kunnen zelfs de huid laten rimpelen zodat die zich gedraagt als een echte huid,’ zegt Ivan Gulas, de klinisch psycholoog van Harvard, die de nieuwe actrice vormgeeft op een manier die voldoet aan de eisen van Hollywood. De acteurs van tegenwoordig kunnen plotseling moeten concurreren met Marilyn Monroe of Humphrey Bogart, of zelfs met een nieuwe ‘ideale’ samenvoeging van een paar van de beste acteurs aller tijden. Soortgelijke doorbraken vinden nu plaats in de bestbetaalde banen: robots die operaties voor heuptransplantaties uitvoeren; expertsystemen die uw testament opstellen of uw belastingaangifte invullen. De eerste succesvol aangepaste neuronettoepassingen die geldhandelaren of obligatiehandelaren vervangen, worden al ingevoerd omdat ‘mensen de hoge snelheid van deze informatie-afhankelijke systemen niet kunnen bijhouden’.
|
|
| Figuur 3.1: Kromme voor de toepassing van nieuwe technologieën in de VS (bron: IBM) |
Kortom: niemand zou moeten denken dat hij nimmer door het Informatietijdperk overbodig gemaakt kan worden. Iedereen zou moeten hopen op een samenleving die voor iedereen leefbaar is. We zijn immers pas bezig met de openingszetten van het schaakspel van het nieuwe wereldwijde Informatietijdperk en niemand weet echt hoe dit spel zich zal ontwikkelen.
Als we weten dat we op dit gebied pas aan het beginpunt staan en dat de gevolgen van de Informatierevolutie twee paradoxaal tegenoverliggende trends in zich hebben, wat zal dan de uiteindelijke uitkomst zijn? Er is hier beslist ruimte om enkele van onze favoriete dromen en nachtmerries weer te geven en we zullen daar in het volgende hoofdstuk iets aan doen. Dit doet ons denken aan de plagerige opmerking van Samuel Beckett: ‘Alles zal in orde komen—tenzij er iets voorzienbaars gebeurt.’